Trình bày cảm nhận của em về bức tranh mùa thu và tình cảm của tác giả trong hai khổ thơ dưới đây:

"Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu" [...]
           (Trích "Sang thu" – Hữu Thỉnh, Ngữ văn 9, tập 2, trang 70, NxbGD 2007)
  Hướng dẫn giải
1. Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm bài văn nghị luận văn học, vận dụng khả năng đọc - hiểu để phát biểu cảm nhận về đoạn thơ trữ tình. Kết cấu chặt chẽ, hành văn trôi chảy, lưu loát, không mắc lỗi dùng từ, ngữ pháp, chính tả...

2. Yêu cầu về kiến thức:
Trên cơ sở hiểu biết về tác giả Hữu Thỉnh và bài thơ Sang thu, học sinh có thể làm bài làm theo nhiều cách khác nhau, sau đây là một số gợi ý:

a. Giới thiệu vấn đề nghị luận:
• Hữu Thỉnh sinh 1942, quê ở Tam Dương, Vĩnh Phúc. Ông là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
• Bài thơ "Sang thu" viết năm 1977, in trong tập "Từ chiến hào đến thành phố".
• Hai khổ đầu là cảm nhận tinh tế của tác giả về những chuyển biến của trời đất, ở thời khắc giao mùa từ hạ sang thu, được thể hiện qua hình ảnh và ngôn ngữ giàu sức biểu cảm.

b. Trình bày cảm nhận của em về bức tranh mùa thu và tình cảm của tác giả trong hai khổ thơ:
Khổ 1: Những cảm nhận ban đầu của nhà thơ về cảnh sang thu:
• Thiên nhiên được cảm nhận từ những gì vô hình:
   - "Hương ổi": là làn hương đặc biệt của mùa thu miền Bắc được cảm nhận từ mùi ổi chín.
   - Từ "phả": gợi mùi hương ổi ở độ đậm nhất, thơm nồng quyến rũ, hòa vào trong gió heo may của mùa thu, lan tỏa khắp không gian tạo ra một mùi thơm ngọt mát – hương thơm nồng nàn hấp dẫn.
   - "Sương chùng chình": những hạt sương nhỏ li ti giăng mắc như một làn sương mỏng nhẹ nhàng trôi, đang "cố ý" chậm lại thong thả, nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm sang thu.
• Cảm xúc của nhà thơ:
   - Kết hợp các từ: "bỗng, hình như" thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng trước thoáng đi bất chợt của mùa thu. Nhà thơ giật mình, hơi bối rối, hình như còn có chút gì chưa thật rõ ràng trong cảm nhận. Đó có thể là do những cảm nhận nhẹ nhàng, thoáng qua hoặc do quá đột ngột mà tác giả chưa nhận ra.
   - Tâm hồn thi sĩ biến chuyển nhịp nhàng với phút giao mùa của cảnh vật. Từng cảnh sang thu thấp thoáng hồn người: chùng chình, bịn rịn, lưu luyến, bâng khuâng...

Khổ 2: Hình ảnh thiên nhiên sang thu:
• Thiên nhiên sang thu được nhà thơ phát hiện bằng những hình ảnh quen thuộc làm nên một bức tranh mùa thu đẹp đẽ và trong sáng:
   - Dòng sông quê hương thướt tha mềm mại, hiền hòa trôi một cách nhẹ nhàng.
   - Đối lập với hình ảnh trên là những cánh chim bắt đầu vội vã bay về phương Nam tránh rét.
   - Đám mây được miêu tả qua sự liên tưởng độc đáo bằng tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết: "Có đám mây mùa hạ. Vắt nửa mình sang thu". Không phải vẻ đẹp của mùa hạ cũng chưa hẳn là vẻ đẹp của mùa thu mà đó là vẻ đẹp của thời khắc giao mùa được sáng tạo từ một hồn thơ tinh tế và nhạy cảm đang say thời khắc giao mùa này.

c. Đánh giá chung:
Thông qua đoạn thơ, nhà thơ đã thể hiện những cảm nhận tinh tế của mình về sự biến đổi của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu. Qua đây cho thấy tình yêu thiên nhiên và ngòi bút tài hoa, sâu sắc của tác giả.