- Lãnh thổ Ấn Độ như hình “tam giác ngược”, hai bên giáp biển, cạnh phía Bắc nối với châu Á, nhưng lại ngăn cách bởi dãy núi cao nhất thế giới – dãy Hi-ma-lay-a, nên còn được gọi là Tiểu lục địa Nam Á.

- Diện tích Ấn Độ khá rộng lớn, hơn 3 triệu km², gấp khoảng 10 lần Việt Nam và gần 15 lần nước Anh. Hai bờ biển lại có hai dãy núi Đông Gát và Tây Gát, ngăn cách với cao nguyên Đê-can.

- Do địa hình núi cao, rừng rậm, rừng nguyên sinh đã khiến lãnh thổ Ấn Độ bị ngăn cách nhau đáng kể giữa Đông và Tây, Bắc và Nam. Chỉ có miền Bắc là bằng phẳng bởi lưu vực của hai con sông lớn.

- Xưa kia, Ấn Độ gồm cả sông ở Tây Bắc là sông Ấn (Indus), nhờ nó mà có tên gọi quyết định (Hindustan), nơi khởi nguồn của nền văn hóa Ấn Độ. Còn ở Đông Bắc bán đảo là lưu vực sông Hằng (Ganga) rộng lớn và màu mỡ, là quê hương, nơi sinh trưởng của nền văn hóa truyền thống, của nền văn minh Ấn Độ.

1. Thời kỳ các quốc gia đầu tiên.

- Khoảng 1500 năm TCN, lưu vực sông Hằng hình thành một số quốc gia nhỏ, mạnh nhất là nước Ma-ga-đa (khoảng 500 năm TCN).

- Thế kỷ thứ III TCN, A-sô-ca thống nhất Ấn Độ, tạo điều kiện truyền bá đạo Phật, xây dựng cột A-sô-ca.

2. Thời kỳ vương triều Gúp-ta và sự phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ.

- Đầu công nguyên, miền Bắc Ấn Độ được thống nhất, phát triển mạnh dưới thời vương triều Gúp-ta với 9 đời vua (319 – 467); cả dưới thời Hậu Gúp-ta (467 - 606) và vương triều Hác-sa (606 - 647), nét nổi bật của thời kỳ này là sự định hình và phát triển của văn hóa truyền thống Ấn Độ.

- Đạo Phật tiếp tục phát triển, để biểu lộ lòng tôn sùng đối với Phật, nhiều công trình kiến trúc được xây dựng như chùa hang, tượng phật đá.

- Ngoài đạo Phật, Ấn Độ giáo (Hinđu giáo) cũng ra đời và phát triển, thờ 4 vị thần chính gồm thần Sáng tạo, thần Hủy diệt, thần Bảo hộ và thần Sấm. Người ta xây dựng nhiều ngôi đền bằng đá đồ sộ và tạc rất nhiều tượng thần thánh để thờ.

- Người Ấn Độ sớm có chữ viết như chữ cổ vùng sông Ấn từ 3000 năm TCN. Kiểu chữ Brahmi đơn sơ được nâng lên, sáng tạo và hoàn chỉnh hệ chữ Phạn (Sanskrit).

- Thời Gúp-ta đã xây dựng nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc, những tác phẩm văn học… góp phần làm cho văn hóa Ấn Độ có giá trị vĩnh cửu.

- Người Ấn Độ đã mang văn hóa, đặc biệt là văn học truyền thống của mình, truyền bá ra bên ngoài. Các nước Đông Nam Á không chỉ chịu ảnh hưởng rõ rệt, mà còn học hỏi văn hóa truyền thống Ấn Độ, đặc biệt là học và sử dụng chữ cổ Ấn Độ, rồi từ đó sáng tạo ra chữ viết của mình.