MỤC TIÊU BÀI HỌC

-­ Khắc sâu các kiến thức đã học về phần di truyền, cơ chế di truyền và biến dị.

-­ Biết cách giải một số bài tập cơ bản về cơ sở vật chất và cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử và cấp độ tế bào.

-­ Biết cách giải bài tập về đột biến.

-­ Biết cách giải một số bài tập cơ bản về quy luật di truyền.

KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. CẤU TRÚC CỦA GEN, PHIÊN MÃ DỊCH MÃ

- Mỗi gen có 1 mạch chứa thông tin gọi là mạch khuôn.

- Các gen ở sinh vật nhân sơ có vùng mã hóa liên tục, phần lớn các gen ở sinh vật nhân thực có vùng mã hóa không liên tục.

- Mã di truyền là mã bộ 3, tức là cứ 3 nuclêôtit trong ADN mã hóa 1 axit amin trong phân tử prôtêin.

- Bộ ba AUG là mã mở đầu, còn các bộ ba: UAA, UAG, UGA là mã kết thúc.

- Công thức:

$N= \frac{M}{300}$ $ \longrightarrow$ $M= 300.N$

$N= \frac{L}{3,4}.2$ $ \longrightarrow$ $L= \frac{N}{2}.3,4$

$L= \frac{M}{2.300}.3,4$ $ \longrightarrow$ $M= \frac{L}{3,4}.2.300$

- Về số lượng và tỉ lệ phần trăm:

$A+G = T+X = \frac{N}{2}$

$A+G = T+X = 50$%

- Cơ chế tự sao:

→ Số Nu mỗi loại môi trường cung cấp khi gen tự sao liên tiếp n đợt

$A'=T'=\big(2n-1\big)A=\big(2n-1\big)T$

$G'=X'=\big(2n-1\big)G=\big(2n-1\big)X$

→ Tổng số Nu môi trường cung cấp khi gen tự sao liên tiếp n đợt

$N'=\big(2n-1\big)N$

- Cơ chế sao mã:

→ Số rNu mỗi loại môi trường cung cấp khi gen sao mã k đợt

$A=k.Am$, $U=k.Um$, $G=k.Gm$, $X=k.Xm$

- Tương quan giữa ADN và ARN, prôtein:

ADN → (Nhân đôi) ADN → (Phiên mã) mARN → (Dịch mã) Prôtêin → Tính trạng

2. ĐỘT BIẾN GEN

- Thay thế nuclêôtit này bằng nuclêôtit khác, dẫn đến biến đổi codon này thành codon khác, nhưng:

+ Vẫn xác định axit amin cũ → đột biến đồng nghĩa

+ Xác định axit amin khác → đồng biến khác nghĩa

+ Tạo ra codon kết thúc → đột biến vô nghĩa

- Thêm hay bớt 1 nulclêôtit → đột biến dịch khung đọc

3. ĐỘT BIẾN NST

- Sự biến đổi số lượng NST có thể xảy ra ở 1 hoặc vài cặp NST tương đồng → lệch bội, hay tất cả các cặp NST tương đồng → đa bội.

- Cơ chế: do sự không phân li của các cặp NST trong phân bào.

- Các thể đa bội lẻ hầu như không có khả năng sinh sản bình thường; các thể tứ bội chỉ tạo ra các giao tử lưỡng bội có khả năng sống do sự phân li ngẫu nhiên của các cặp NST tương đồng trong giảm phân.